Çocuklarda Depresyon

[Misafir]

Yakın zamana kadar çocuklarda depresyon olabileceği düşünülmüyordu. 1980’lerden sonra çocukların da depresyon yaşayabileceği kabul edildi ve çocukluk çağına özgü duygu durum bozuklukları ve çocukluk depresyonları psikiyatri tanımlamasında yerini aldı. Depresyonun, çocuklukta ve yetişkinlikte görülen bir duygu durum bozukluğu olduğunu belirten International Hospital Psikoloğu Ferahim Yeşilyurt, insan hayatında en erken depresyonun bebeklik çağında, bağlandığı kişiden ayrılma sonucu ortaya çıktığını söyledi. Çocuklarda depresyon nedenlerinin başında çocuk- anne- baba ilişkisinde bozukluklar geldiğini belirten Yeşilyurt, sorularımızı yanıtladı:

# Depresyon neden olur?

Depresyon tek bir nedene bağlanamaz. Kişinin temel özelliklerine, psikolojik özelliklerine ve çevrenin etkilerine göre ortaya çıkabilir. Hangi etkenin daha ön planda olduğu kişiden kişiye değişir.

# Çocuklarda depresyonun en önemli nedeni nedir?

Bebeklik döneminden itibaren güven ortamında büyütülmeyen, ihtiyaçları karşılanmayan çocuklarda daha kolay depresyon gelişiyor. Kardeş doğumu ya da kardeşler arası ilişkinin bozuk olması, anne babanın anlaşamaması, dayak, duygusal şiddet, cinsel istismar, anne veya babanın ölümü, kardeş veya yaşıtlarının ölümü, ayrılık-boşanma, okulda kötü davranılma, çevre değişikliği gibi etmenler depresyon nedeni olabilir.

# Anne-babada depresyon bulunma, çocuklarda risk faktörü mü?

Evet. Ailesinde depresyon bulunma, hem kalıtımsal hem de olumsuz çevre koşulu olarak depresyon riskini artırır. Ailede depresyon tedavisi gören kişilerin varlığı çocuktaki depresyon görülme ihtimalini artırıyor.

# Depresyon nasıl tedavi edilir?

Çocukta depresyondan şüphelenildiğinde bir an önce bir uzmandan destek almak gerekir. Halk arasında, ‘Çocukların ne derdi olur ki depresyona girsin’ gibi inanışlar çocuğun tedavi sürecini uzatabilir ve çocuğa daha fazla zarar verebilir. Çocuğun bulunduğu ortamda başka depresyonu olan veya psikolojik-psikiyatrik problemi olanlar varsa onların tedavi olması gerekir. Çevre iyileştirilemezse çocuğa uygulanan tedavide istenen başarı sağlanamaz depresyon tekrarlayabilir.

# Bu konuda okul bilgilendirilmeli mi?

Mutlaka okula bilgi verilmeli. Çocuğun okuluyla iş birliği önemlidir. Okula bilgi vermek öğretmenlerin desteğini almak faydalı olacaktır.

# Fiziksel şikâyetler depresyon belirtisi olabilir mi?

Çocuklarda depresyonun bir diğer belirtisi somatizasyondur. Yani duyguların beden aracılığıyla ifade edilmesidir. Çocuklardaki sık sık ortaya çıkan ancak nedeni bulunamayan karın ağrıları, baş ağrıları gibi bedensel yakınmalar depresyon belirtisi olabilir.

# Depresyon belirtileri yaşa göre değişir mi?

Çocuğun yaşı büyüdükçe depresyon belirtileri de farklılıklar gösterir. İster bebeklik, ister çocukluk ve ergenlik, ister yetişkinlik dönemi olsun depresyonun ortak özelliği uzun süreli mutsuzluk halidir. Her mutsuzluk depresyon olarak isimlendirilemez ancak depresyonu olan kişilerde mutsuzluk, yaşama karşı kayıtsızlık ortak özelliklerdir. Ancak depresyondan söz edebilmek için bu belirtilerin en az iki haftadan beri sürekli olarak görülmesi gerekir.

Annenin kaygısı çocuğa geçiyor

KAYGILI çocukların genellikle gergin, ağlamaklı, huzursuz, düşüncelerini toplamakta güçlük çeken çocuklar olduğunu belirten Memory Center Çocuk Ergen Psikiyatristi Dr. Gökçe Küçükyazıcı, “Genellikle bu çocukların annelerine baktığımızda onların da kaygılı, evhamlı kişiler oldukları görülür. Çocuklarda kaygı üzerine araştırmalar yapmış Eisenberg’e göre çocuklarda görülen kaygı annelerinden onlara geçen kaygıdır” dedi. Kaygılı çocukların davranış şekilleri:

# Belirli bir neden yokken nedensiz şekilde veya olabilecek şeyler hakkında endişe duyarlar.

# Bu iç sıkıntısına ek olarak uykusuzluk gibi bedensel şikâyetler ve korkulu rüyalar ve yalnız yatamama gibi davranışlar eşlik eder.

# Genellikle gergin, ağlamaklı, huzursuz, düşüncelerini toparlamakta güçlük çeken çocuklardır.

tBirilerine yapışma, bağımlı olma, çekingenlik gibi davranışlar gösterirler.

# Okul çocuğunda çevresi ve yaşıtları tarafından onaylanmayacağı kaygısı ön plana çıkar. Çocuk kendi fikrini söylemekten çekinebilir, birilerinin yardımı ve desteği olmadan bir işe girişmek istemeyebilir, arkadaşlık başlatmakta zorluk çekebilirler.

# Yanlış bir şey söyleyebileceği korkularıyla derse katılımı azalabilir. Derslerini başaramayacağı endişesiyle okula gelmek istemeyebilir.

# Daha sonra yaşanan bu sıkıntılar nedeniyle çocukta bir depresyonun ortaya çıkması kolaylaşabilir.

# Çevresinde rahat, güvenli ortam hisseden çocukları sıkıntılarıyla

daha rahat baş edebilir.

Belirtileri

# Muzsuzluk, kendini boşlukta hissetme,

# Kolay ağlama, sık ağlama,

# Sevdiği şeyleri yapmama, zevk almama, oyun oynamama,

# Değersizlik duyusu, kimse tarafından sevilmediğini söyleme ya da az sevildiğinden şikâyet etme,

# Suçluluk duyguları, olup biteni kendi suçu olarak yorumlama,

# Umutsuzluk,

# Gergin ve sıkıntılı olma,

# Kolay öfkelenme,

# İştah değişimleri (az ya da çok yemek yeme),

# Uyku bozuklukları, özellikle uykuya dalmada güçlük, huzursuz uyuma, kâbuslar,

# Alınganlık,

# Aşırı hareketlilik,

# Dikkat dağınıklığı, okul başarısında düşme,

# Aile ilişkilerinde bozulma, söz dinlememe ya da çok sessiz kalma,

# Arkadaş problemlerinde artma, kendini dışlanmış ve yalnız hissetme,

# Ölümden söz etme, korkma,

# İntihar girişimi.

Ne yapmalı?

# Ebeveynler beklenti düzeyini gerçekçi sınırlarda tutmalı.

# Aşırı koruyucu kollayıcı bir tutum sergilemeden çocuğun bireyselleşmesine izin verilmeli.

# Ebeveynlerin kaygısının çocukta da kaygı oluşmasına sebep olabileceğini unutmamalı, bu nedenle ebeveynler kaygılarıyla baş etmeyi öğrenmeli.

# Çocuğa güven içerisinde olduğu hissettirilmeli.

# Eğitim aşırı baskıcı ve kuralcı olmamalı.

# Yaşayabileceği değişikliklere önceden hazırlanmalı. (Taşınma, okul değişikliği, kardeş doğumu, anne-baba ayrılığı vs. gibi)

Öneriler

# Depresyon bir rahatsızlıktır. Kendiliğinden geçmez.

# Çocuğunuzun psikolojik bir sorunu olması, çocuğunuzun bunu isteyerek yaptığı anlamına gelmez.

# Bedensel şikâyetleri ciddiye alın. Özellikle de uzun süredir geçmeyen ağrıları.

# Şikâyetleri nedeniyle çocuğunuzu suçlamayın.

# Bazen hafif depresyonlar anlayışlı ve dengeli anne baba tutumları ile düzelebilir.

# Çocuğunuzu anlamaya çalışarak ona destek olabilirsiniz.

Rahatsızlık erken fark edilirse tedavisi daha kolay olur