Cicek hastaligi

tarafından **GurbetGuzeli** C.tesi 12 Nis. 2008, 21:10

Çiçek Hastalığı ve Aşısı Hakkında Ne Biliyorsunuz?

En son 1977 yılında Somali'de görülen çiçek hastalığı, 1980 yılında tüm Dünya'dan silinmiştir (Dünya Sağlık Örgütü = WHO) ABD, 1983 yılından beri aşı üretimini durdurmuş ancak laboratuar koşullarında saklanan virusun, terörist saldırısı amacıyla kullanılabileceği korkusuyla çiçek hastalığı ve aşılanma konusu yeniden gündeme gelmiştir.

Çiçek mikrobu nasıl bulaşır, belirtileri nelerdir?
Virus, tükrük damlacıklarıyla yani hasta kişiyle yüz yüze temasla geçer. Kirli çarşaf, giysilerle de bulaşabilir. 12 günlük (7-17 gün) kuluçka döneminden sonra, önce ateş, yorgunluk, baş ağrısı ve sırt ağrısı görülür. Tipik çiçek döküntüsü 2-3 gün sonra özellikle yüz, kol, bacaklarda kırmızı yara şeklinde başlayıp, kısa sürede içi dolu sivilcelere dönüşür ve 2. haftada kurumaya başlar. Kabuklar 3-4 haftada dökülür ve yerinde sıklıkla iz bırakır. Hastalar, bu döküntü kuruyana dek bulaşıcı sayılmalıdırlar. Çiçek, hastaların %30' unda öldürücü olabilir. Hasta kişi, hemen izolasyona alınarak ve teması olanlara hemen aşı yapılarak virusun yayılması önlenebilir. Asılanmamış çocuklarda, yaslılarda ve gebelerde, bağışıklık sistemi örselenmiş kisilerde hastalık ağır seyreder.

Tedavisi var mı?
Hastalığın tedavisi yoktur. Ağrı ve ateşe yönelik rahatlatıcı tedaviler, ya da bakteri enfeksiyonlarına yönelik tedavi gerekebilir. Virusa karşı ilaç çalışmaları devam etmektedir.

Geçmişte yapılan aşı hala koruyucu mu?
1972 yılndan önce aşılananlarda aşının sağladığı bağışıklık en çok 5-10 yıl sürelidir. Öldürücü komplikasyonlardan koruma süresi ise 30 yılı bulabilmektedir.

Bioterörizm amaçlı kullanılabilir mi?
Çiçek virusu stoklarının ABD ve eski Sovyetler Birliği'ndeki devlete ait özel laboratuarlarda tutulduğu bilinmekte. Bazı raporlara göre Sovyetler Birliği, çiçek virusunu biyolojik silah olarak geliştirmeye başlamış, ancak dağılmasıyla teknoloji başka güçlerin eline geçmiştir. Virusun terörizm amaçlı ABD'ye sokulması olasılığı, çoğu bioterorizm uzmanına göre oldukça azdır.

Aşı güvenli mi?
Yeni aşı "vaccinia" virusu içeren ve uygulanan yerde çıbana benzer (=püstül) bir yara yapan canlı bir aşıdır. Vaccinia virusu, tam çiçek virusu değildir ancak vücutta ona benzeyen bir bağışıklık yaratır.

Aşının yıllardan beri bilinen ciddi yan etkileri, özellikle bağışıklık sistemi zayıf kişilerde riskli olduğundan, çiçek hastalığı ortada yokken aşılama yapmak riskli kabul edilmektedir. Komplikasyonlar arasında ölüm, aşı sonrası ensefalit (beyin enfeksiyonu), aşıya bağlı egzema, aşı yarasından ele, göze bulaşmayla gelişen enfeksiyonlar sayılabilir. Geçmişte bu cins komplikasyonlara karşı immunglobulin denen bir aşı kullanıldığı halde ABD' de bundan şu anda çok kısıtlı miktarda var.
Aşı, egzema, ya da başka cilt hastalığı olanlara, gebelere, lösemi, lenfoma, kanser hastalığı olanlara yapılmamalı. Bu kişilerle teması olacak kişilere de uygulanmamalıdır.

Aşı her yerde bulunur mu? .
ABD'de tüm ülkeye yetecek aşıyı bulundurmakta, ancak aşı, sadece devlete bağlı çalışan sağlık görevlileri, ilk yardım ekiplerine yapılmaktadır. Türkiye'de ise aşı yoktur. Sağlık Bakanlığı'nın bu konudaki çalışmaları bilinmemektedir.
Terörist saldırısı olduğu takdirde, aşının, virusla temas etmiş kişilere yapılması planlanmıştır. 3-4 gün içinde yapıldığında, aşı, hastalık başlamadan bağışıklığı sağlayarak hastalığın şiddetini önemli ölçüde azaltabilmektedir. Amerikan Pediatri Akademisi bu şekilde yapıla n aşılama stratejisinin (çember aşılama= hasta kişinin çevresindeki kişilerin aşılanması) aşının en doğru kullanımı, olduğunu düşünmektedir.

Amerikan Pediatri Akademisi'nin önerisi nedir?
- Bir salgın olmadan halk ve özellikle de çocuklar aşılanmamalıdır. Aşının olası
yan etkileri yararını gölgelemektedir.
- Aşı olanlardan alınan mikropla hasta olma oranı %20 civarındadır. Bu nedenle, aşılanmayan erişkinler ve çocuklar büyük riske atılmış olacaklar,. özellikle çocuklar, aşı komplikasyonlarına son derece duyarlı olduklarından, bu çok riskli olabilir.
- "Çember aşılanma" stratejisiyle sadece riskli olan grup korunmuş olur.

--------------------------------------------------------------------------------

Kaynak: AAP POLICY STATEMENT , OCT 2002 - MMWR, JAN 2003

Hazırlayan : Dr. Pınar Dayanıklı
(Çocuk Sağlığı, Hastalıkları ve Yenidoğan Uzmanı)
12. Mart. 2003